Kazek Urbańczyk
Strona Zespołu Synodalnego

Urząd i charyzmaty

Materiały dyskusyjne na wrzesień 1998

Temat poprzedni Spis treści Temat następny
Powrót do strony katolickiej Powrót do strony głównej

Chętnie poznam Twoje uwagi, napisz pod: kazeku@poczta.onet.pl

Widzieć

Góra strony Ocenić Działać Stopka strony

1. Kościół ma strukturę hierarchiczną. Dotyczy to zarówno kapłaństwa, jak i struktury administracyjnej. Termin "urząd" łączy się z jednym i drugim. Może oznaczać urząd nauczycielski Kościoła, czyli misję zachowania i szerzenia Prawdy, ale częściej szarym ludziom z urzędem kojarzą się kurie i kancelarie parafialne. Bo z tą stroną Kościoła każdy się styka, o ile nie z kurią biskupią, to na pewno z kancelarią parafialną.

2. Są w Kościele niezwykli ludzie, znani z pobożności i szczególnych możliwości: stygmatycy (najgłośniejszym ostatnio był O.Pio), spowiednicy przyciągający z daleka penitentów, uzdrowiciele, często duchowni, ale nieraz i świeccy. Są jednak nieliczni, większość wiernych nie ma nawet "od święta" styczności z charyzmatykami.
W ostatnich czasach pojawiły się w Kościele ruchy, których uczestnicy w sposób szczególny starają się o charyzmaty.

3. Wokół urzędu Kościoła narosły liczne nieporozumienia:

Hierarchia kościelna obdarzona jest władzą. Władza ta bywa traktowana na sposób świecki, czyli jako prawo rozkazywania i wymuszania sobie posłuchu. Do władzy należą rządy i decydowanie o wszystkim.

Na funkcjonowanie owych "urzędów" kościelnych nieraz słychać skargi. Że są bezduszne, formalistyczne, załatwiają za pieniądze. Ale gdy księża odstępują od sztampy biurowej, gdy interesują się człowiekiem, zwłaszcza gdy zadają niewygodne pytania, również spotykają się z protestem: "Ja tu przyszedłem załatwić swoją sprawę - pogrzeb, ślub, chrzest, wziąć zaświadczenie a nie żeby się tu mnie czepiano, odpytywano czy z religii."
Trafiają się nawet opinie, że urząd kościelny tylko odgradza człowieka od Boga, że człowiek z Bogiem powinien nawiązywać kontakt osobiście i nie potrzebuje Kościoła.
Kościół dla wielu znaczy tyle samo co hierarchia, duchowieństwo. W świadomości potocznej doszło do rozbicia Kościoła na duchownych i świeckich, na Kościół nauczający i nauczany, na Kościół rozkazujący i słuchający, Kościół rządzący i rządzonych. Na tych co podejmują decyzję i tych co nie mają nic do gadania, a zatem nie odpowiadają za nic (ale dzięki swobodnie mogą wszystko krytykować). Słowa, że wszyscy ochrzczeni stanowią Kościół, że wszyscy są za niego odpowiedzialni, traktowane bywają, jako nic nie znacząca hipokryzja.

4. Wobec charyzmatów też spotyka się nieporozumienia, jest ich może mniej, gdyż wielu katolików w ogóle nie słyszało, że jest coś takiego.

Charyzmaty to coś z zamierzchłej historii Kościoła, co dziś nie występuje
To coś dobrego dla "nawiedzonych" ale nie dla "normalnych" ludzi (zwłaszcza w kontekście daru języków)
Charyzmat to właściwość tzw. charyzmatycznych przywódców, naturalny dar do przewodzenia innym, rządzenia innymi.
Charyzmaty to droga, którą Duch Święty usiłuje tchnąć życie w Kościół omijając "skostniałe" struktury hierarchiczne.

5. Wydaje się, że w Polsce nie jest najgorzej, jeśli idzie o akceptację urzędu nauczycielskiego Kościoła. Nie przeciwstawia się mu charyzmatów, nie ma organizacji laikatu walczących o oddolne wybory biskupów, którzy by "reprezentowali nas" wobec "góry" Kościoła. Nie ma też teologów publicznie wypowiadających się niezgodnie z oficjalnym nauczaniem Kościoła.

6. Czy jednak nie zawdzięczamy tego autorytetowi "polskiego papieża"? Czy temu, że poparcie Kościoła jest narodowej prawicy potrzebne do walki o władzę? Czy spory wokół Radia Maryja, czy krzyża w Oświęcimiu nie są zapowiedzią czegoś, co w zmienionych okolicznościach może wybuchnąć?

7. W ostatnich latach ożył antyklerykalizm. Aborcja czy konkordat były okazją do przeprowadzenia "próby sił". Przy czym nie tylko atakujący Kościół wykazywali głęboką ignorancję poruszanej materii, ale bywało, że i obrońcy.

Ocenić

Góra strony Widzieć Działać Stopka strony

1. Chrystus dał apostołom władzę wyrzucania złych duchów (Mt 10,1, Mk 6;7 Łk 9,1;10,19), odpuszczania grzechów (J 20,22-23), "związywania i rozwiązywania" (Mt 16,19; 18,18). Różni się to od władzy w rozumieniu "wymuszanie siłą posłuchu". Swych uczniów ostrzegał przed taką perspektywą (Mt 20, 25-28, Mk 11, 42-44).

2. Nie ma potrzeby rozwodzić się, że prawda istnieje obiektywnie i nie poddaje się "demokratycznie przyjmowanym" ustaleniom. Jest więc jak najbardziej oczywiste, że w Kościele za prawdę odpowiadają w pierwszym rzędzie ci, którym to zostało powierzone.

Kościół... otrzymał od Apostołów "uroczysty nakaz Chrystusowy zwiastowania zbawiennej prawdy". "Kościołowi przysługuje prawo głoszenia zawsze i wszędzie zasad moralnych również w odniesieniu do porządku społecznego oraz wypowiadania oceny o wszystkich sprawach ludzkich, o ile wymagają tego fundamentalne prawa osoby ludzkiej i zbawienie człowieka". (KKK pkt 2032)
Papież oraz biskupi są "autentycznymi, czyli upoważnionymi przez Chrystusa nauczycielami, którzy powierzonemu sobie ludowi głoszą wiarę, w którą powinien wierzyć i którą powinien stosować w życiu". Zwyczajny i powszechny Urząd Nauczycielski papieża i biskupów pozostających w jedności z nim głosi wiernym prawdę, w którą mają wierzyć; miłość, którą mają praktykować, oraz szczęście, w którym mają pokładać nadzieję. (KKK pkt 2034)
Władza Urzędu Nauczycielskiego rozciąga się także na szczegółowe przepisy prawa naturalnego, ponieważ ich zachowanie, wymagane przez Stwórcę, jest konieczne do zbawienia. Przypominając przykazania prawa naturalnego, Urząd Nauczycielski Kościoła wypełnia istotną część swojej funkcji prorockiej głoszenia ludziom, kim naprawdę są, i przypominania im, kim powinni być przed Bogiem. (KKK pkt 2036)
Prawo Boże powierzone Kościołowi jest przekazywane wiernym jako droga życia i prawdy. Wierni mają więc prawo, by byli pouczani o zbawczych przykazaniach, które oczyszczają sąd, i z pomocą łaski uzdrawiają zraniony rozum ludzki. Mają oni obowiązek zachowywania norm i decyzji wydawanych przez prawowitą władzę Kościoła. Ustalenia te domagają się uległości podyktowanej miłością, nawet jeśli mają charakter dyscyplinarny. (KKK pkt 2037)
W dziele nauczania i stosowania moralności chrześcijańskiej Kościół potrzebuje poświęcenia pasterzy, wiedzy teologów, wkładu wszystkich chrześcijan i ludzi dobrej woli. Wiara i praktykowanie Ewangelii zapewniają każdemu doświadczenie życia "w Chrystusie", który oświeca i uzdalnia do oceniania rzeczywistości Boskich i ludzkich według Ducha Bożego. W ten właśnie sposób Duch Święty może posłużyć się najbardziej pokornymi, by oświecać mędrców i wyniesionych do najwyższych godności. (KKK pkt 2038)

3. Duch Święty jest "Zasadą wszystkich żywotnych i rzeczywiście zbawczych działań w poszczególnych częściach Ciała". Na różne sposoby buduje On, całe Ciało w miłości: przez słowo Boże, które jest "władne zbudować" (Dz 20, 32); przez chrzest, przez który formuje Ciało Chrystusa; przez sakramenty, które dają wzrost i uzdrowienie członkom Chrystusa; przez "łaskę daną Apostołom, która zajmuje pierwsze miejsce wśród Jego darów"; przez cnoty, które pozwalają działać zgodnie z dobrem, a wreszcie przez wiele łask nadzwyczajnych (nazywanych "charyzmatami"), przez które czyni wiernych "zdatnymi i gotowymi do podejmowania rozmaitych dzieł lub funkcji mających na celu odnowę i dalszą pożyteczną rozbudowę Kościoła". (KKK pkt 798)

4. Powołanie każdego chrześcijanina ma swe ostateczne źródło w charyzmatach: jeden jest powołany do życia w celibacie, ktoś inny otrzymuje inny dar (1Kor 7,7). Charyzmaty nie są zjawiskiem wyjątkowym, nawet gdy niektóre z nich są niezwykłe. Całe życie chrześcijanina, jak i funkcjonowanie instytucji kościelnych, zależy całkowicie od tych charyzmatów. Poprzez nie właśnie Duch Boży sprawuje władzę nad nowym ludem.
Dary Ducha są bardzo różne, tak jak różne są urzędy w Kościele i różne funkcje poszczególnych ludzi. O ich szczególnej jedności decyduje to, że pochodzą do jednego Ducha, tak jak urzędy pochodzą od jednego Pana a niejednakowe funkcje od jednego Boga (1Kor 12,4-nn). Porównanie do ludzkiego organizmu pozwala lepiej uchwycić odniesienie wszystkich darów do tego samego celu (1Kor 12,7.12-17).
W listach św. Pawła wymieniony jest szereg charyzmatów (1Kor 12,8-nn. 28-nn; Rz 12,6-nn; Ef 4,11). W pierwszym rzędzie pewne z nich są w ścisłym związku z wykonywaniem urzędu np. proroka, nauczyciela, pasterza, głosiciela Ewangelii (1Kor12,28, Ef 4,11). Inne wiążą się z akcjami przynoszącymi pożytek całej wspólnocie, jak posługa, nauczanie, napominanie, dzieła miłosierdzia (Rz 12,7), słowa mądrości, niezwykłą wiara, dar leczenia lub dokonywania cudów, dar mówienia językami, rozpoznawania duchów (1Kor 12,8-nn)

5. Katechizm tak przedstawia charyzmaty:

Charyzmaty, zarówno nadzwyczajne, jak również proste i zwyczajne, są łaskami Ducha Świętego, bezpośrednio lub pośrednio służącymi Kościołowi; zostają udzielone w celu budowania Kościoła, dla dobra ludzi oraz ze względu na potrzeby świata. (KKK pkt 799)
Charyzmaty powinny być przyjmowane z wdzięcznością przez tego, kto je otrzymał, ale także przez wszystkich członków Kościoła. Są one rzeczywiście wspaniałym bogactwem łaski dla żywotności apostolskiej i dla świętości całego Ciała Chrystusa, pod warunkiem jednak, że chodzi o dary, które prawdziwie pochodzą od Ducha Świętego i żeby były wykorzystywane w sposób w pełni zgodny z autentycznymi poruszeniami tego Ducha, to znaczy w miłości, będącej prawdziwą miarą charyzmatów. (KKK pkt 800)
W tym sensie okazuje się zawsze konieczne rozeznawanie charyzmatów. Żaden charyzmat nie zwalnia z potrzeby odniesienia się do pasterzy Kościoła i od podporządkowania się tym, "którzy szczególnie powołani są, by nie gasić Ducha, ale doświadczać wszystkiego i zachowywać to, co dobre", by wszystkie charyzmaty, w ich różnorodności i komplementarności, współdziałały dla "wspólnego dobra" (1 Kor 12, 7). (KKK pkt 801)
Najwyższy stopień uczestnictwa we władzy Chrystusa jest zapewniany przez charyzmat nieomylności. Ma on taki zasięg, jak depozyt Objawienia Bożego; obejmuje także wszystkie treści nauki, łącznie z moralnością, bez których zbawcze prawdy wiary nie mogą być strzeżone, wykładane czy zachowywane. (KKK pkt 2035)

6. Św. Paweł zalecając staranie się o charyzmaty, zaznacza jednakowoż, że ponad wszystkimi jest miłość i ta droga jest najdoskonalsza. Z wszystkiego, czym może obdarzyć nas Duch Święty. (1Kor 12,31-14,1)

(KKK = Katechizm Kościoła Katolickiego)

Działać

Góra strony Widzieć Ocenić Stopka strony

1. Opis cudownego rozmnożenia chleba może posłużyć jako odniesienie do kościelnych urzędów. Pan Jezus cudownie rozmnożył chleb, ale ktoś musiał rzeszom go rozdać, gdyby wszyscy hurmą po chleb runęli - zatratowaliby się. Z drugiej strony apostołowie zajmujący się rozdzielaniem chleba nie wyżywali się w tym, że oto mają chleb, mogą go dać albo nie, jednego nakarmić, drugiego zostawić głodnym, że daje im to władzę nad ludźmi.

2. W przeszłości, lata związku Kościoła z państwem stanowiły pokusę oparcia autorytetu Kościoła nie na osobistym charyzmacie hierarchów a na sile państwa świeckiego. Dziś trzeba przywrócić związek urzędu z charyzmatem, który się zatarł w powszechnej świadomości. Autorytet duchowy Kościoła rośnie, gdy mu maleją wpływy na świecką władzę. Wskazuje na to przykład Kościoła w Polsce, czy historia papiestwa i państwa kościelnego.

3. Urząd bez charyzmatu nie jest posługą a podporządkowywaniem sobie ludzi. Urząd, to nie biuro parafialne, ale posługa sakramentalna, posługa słowa. Sprawujący tę posługę musi, jak każdy, mieć Ducha Świętego, nawet gdy będzie wypełniał papierki w kancelarii. I do pracy biurowej potrzebny jest charyzmat.

4. Mimo, że niektórzy wierni traktują kancelarie parafialne, jak biuro świadczenia usług religijnych, ważne jest by temu księża nie ulegali. By załatwianie spraw w parafii było również spotkaniem z duszpasterzem.
A jaka jest nasza postawa, gdy przychodzimy do kancelarii parafialnej? Jak patrzymy na księdza? Jak na charyzmatycznego duchownego, czy jak na bezdusznego urzędnika?

5. Jak każdy ochrzczony ma udział w powszechnym kapłaństwie wiernych, tak samo ma swój skromny udział w Urzędzie Kościoła. Ważne, by wierni mieli tę świadomość, ale i świadomość, że wszystko co czynią, czynić winni w jedności ze swym proboszczem i biskupem tak samo, jak biskup działa w jedności z papieżem i innymi biskupami.

6. Jak widzę swoje miejsce w Kościele? Jaka jest moja postawa wobec Kościoła? Czy myślę o jedynie o korzyściach duchowych, jakie mi może przynieść? Czy zastanawiam się co sam mogę Kościołowi dać? Czy staram się rozpoznać swój charyzmat w tym kontekście? Co robię z moim charyzmatem?

7. Ciężko wytrwać w tym zlaicyzowanym świecie w wierze i świadomości charyzmatu. Chrześcijaninem jest się nie tylko w kościele, ale i w pracy, i na urlopie. Wszędzie swym zachowaniem świadczę o Chrystusie. I tu może pomagać mi charyzmat. Realizując przez pracę swoje powołanie, także i tu mogę przejawiać swój charyzmat.

8. W Kościele mało jest osób charyzmatycznych. Ruchy kościelne spotykają się z atmosferą nieufności. Czy ta nieufność duchowieństwa wobec charyzmatów nie wynika z braku przekonania o własnym charyzmacie?

9. Trzeba pamiętać, że działać się musi w jedności z proboszczem, w jedności z biskupem. Jeśliby doszło do różnicy zdań nie można tej jedności naruszać. Może to być próba naszego posłuszeństwa i naszej wierności Kościołowi. Jeśli nasza działalność leży w planach Bożych - Duch Święty przyjdzie z pomocą i problem się rozwiąże. O ile rzeczywiście sprawa pochodzi od Boga.

10. Ataki i nieporozumienia związane z Urzędem Nauczycielskim Kościoła, to w gruncie rzeczy margines i orbita działaczy antyklerykalnych. Ale posądzenia o hipokryzje każą nam przeprowadzić rachunek sumienia: czy na pewno nasze postępowanie nie stwarza podstaw do tego typu posądzeń.

11. Autorytet papieża-Polaka sprawia, że w polskim Kościele nie dochodzi na większą skalę do działań wbrew biskupom, czy do żądania zmian w nauczaniu Kościoła, jak zdarza się to w innych krajach. Co jednak nastąpi, gdy tego autorytetu zabraknie? Czy jesteśmy na tę chwilę gotowi?

Góra strony Widzieć Ocenić Działać

Kazek Urbańczyk Strona Zespołu Synodalnego